W psychologii istnieje niemalże milion haseł nieustannie pojawiających i powtarzanych jak mantra przez psychologów, w wyniku czego są one okradane z wyjątkowego znaczenia i zdają się być bezwartościowymi schematami. Należą do nich na przykład złote myśli w stylu: „Odkryj swoje wnętrze”, „Dokonaj osobistego dialogu” lub „Bądź sobą zawsze i wszędzie”. Prawda jest taka, że każdy z nas chociaż raz zastanowił się nad głębią swej osobowości i ocenił motywy własnych działań, siedząc na kanapie w niedzielne popołudnie, popijając poobiadową kawę – pojawiła się wówczas melancholia nad tym, co nas napędza i jakie właściwości powodują, że myślimy i działamy tak, a nie inaczej. Taki rodzaj spędzania czasu z samym sobą owocuje w docenienie tego rodzaju refleksji i pojawienie się myśli o zaletach, które ona przyniosła i entuzjazmie, który pozwoliła osiągnąć.
Istnieje szereg argumentów, dla których tego rodzaju wiedza została rozpowszechniona oraz wyjaśnienia na to, że pogłębianie szerokich horyzontów o samym sobie pozytywnie działa na nastrój i funkcjonowanie. Własna diagnoza osobowości dotyka znacznie bardziej głęboki temat samowiedzy, samoświadomości i tworzenia na tej podstawie własnej tożsamości. Z całą pewnością, jest to obszerne pojęcie, gdyż zawiera nie tylko informację o swoich cechach, ale ogólną wiedzę o sobie- a więc o swojej przeszłości, o odczuwanych stanach emocjonalnych, jak i o tym czego pragniemy albo nie. Dzięki posiadaniu mądrości o własnej osobowości sytuacja wygląda trochę tak, że z jednej strony można być ogarniętym odnośnie tego jakie cechy się posiada a z drugiej, cechy osobowości które nas charakteryzują rzucają cień na to, czy szczerze pragniemy odkryć naszą tożsamość. Swoją drogą, wiedza sama w sobie zawsze stanowi ogromną wartość, dlatego pomyślmy, dlaczego akurat wiedzę o własnych cechach osobowości warto poznać oraz w jaki sposób może ona zostać wykorzystana w praktyce.
Na początek, spójrzmy na to z psychologicznego punktu widzenia i odnieśmy się do badań na temat samowiedzy (czyli samoakceptacji i samooceny również, ponieważ są to nierozdzielne elementy), wówczas błyskawicznie okaże się, że ma ona niezwykle imponujący wpływ na nasze działanie. Można to odnieść do kontaktów z innymi ludźmi, ponieważ wyszło na jaw, że zaniżona samoocena to podejmowanie zachowań odrzucanych społecznie oraz wroga postawa wobec innych; dodatkowo można wymienić brak niewrażliwości na stres, ponieważ osoby o chwiejnej i niedobranej samowiedzy, boją się uciążliwych sytuacji i mają kłopot z radzeniem sobie z nimi; wreszcie brak radości z życia, ponieważ jedną z naturalnych potrzeb człowieka jest odkrycie całkowitej samoakceptacji, a jest to awykonalne, nie mając wiedzy o samym sobie.
Kiedy znamy siebie oraz swój sposób działania, możemy skupić się na tych zachowaniach, z których nie jesteśmy szczególnie dumni. To naturalne, że każdy z nas ma wady i właśnie świadomość ich występowania może dać szansę skupienia się na pracy nad nimi, nabranie dystansu oraz korzystanie z tych zmian poprzez satysfakcję i lepsze samopoczucie. Z całą pewnością, nie jest to proces szybki ani przyjemny, zwłaszcza kiedy mamy świadomość zagrożeń, na przykład dowiemy się o cechach, których nie chcielibyśmy posiadać albo o takich, które nas irytują. Ale mimo to, czy obiektywne podejście do sprawy nie jest w tym przypadku zdrowsze od nieświadomości? Posiadanie mądrości życiowej na temat własnych cech osobowości, może też posiadać istotny wymiar w tworzeniu własnej tożsamości, a obszerna wiedza to wyższa samoocena, która jest kluczowym elementem do tego aby prawidłowo funkcjonować psychicznie.
Warto również wspomnieć o działalności Profesor Renaty Ziemińskiej z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego, która w swoim artykule porusza temat samowiedzy oraz jej wagę i niezbędność w różnorodnych polach funkcjonowania psychiki: samozrozumieniu, samokontroli, samorealizacji a także porównuję ją do bazy życia osobistego czy też wręcz moralnego. Samowiedza jest pojęciem niezwykle złożonym, zaś świadomość tego jakie posiadamy cechy osobowości jest tylko jedną z części układanki, jednak z całą pewnością, wiele z nas zgodzi się z tym, że jest to jeden z kawałków do otrzymania całkowitej wiedzy na swój temat, a jednocześnie ulepszenia funkcjonowania w życiu codziennym i odczuwania większej satysfakcji z życia.